پایگاه شخصی محمد علی شکوهیان‌راد پایگاه شخصی محمد علی شکوهیان‌راد
مقاله‌ی «آینده‌شناسی و تحلیل وضعیت نهایی بخش اقتصادی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) مبتنی‌بر نظریه بازی» در صد و ششمین شماره‌ی نشریه‌ی علمی – پژوهشی (ISC) سیاست دفاعی مورخ بهار ۱۳۹۸ به چاپ رسیده است. در ادامه، چکیده‌ی مقاله و آدرس دریافت فایل مکتوب آن ارائه شده است.
- چکیده
کسب شناخت صحیح نسبت به آینده‌ی رخدادها و وقایع در حوزه‌ی مسائل راهبردی، یکی از دغدغه‌های اصلی مسئولان هر کشور است. بدین منظور روش‌های بسیاری تبیین شده که از جمله مشهورترین آنها به‌منظور پیش‌بینی وضعیت بهینه‌ی بازیگران در یک تعامل چندجانبه، نظریه‌ی بازی است. نظریه‌ی بازی اولاً شامل اصولی کلی برای مدل‌سازی است و ثانیاً دارای روش‌های متعدد (استراتژی) به‌منظور تحلیل فرایند بازی و حصول پاسخ نهایی آن می‌باشد.
یکی از شاخص‌ترین مسائل راهبردی ج. ا. ایران که در سطح بین‌الملل به‌عنوان مهم‌ترین موضوع چندجانبه‌ی سال‌های اخیر مطرح شده است، برنامه‌ی جامع اقدام مشترک (برجام) می‌باشد که در نهایت با خروج آمریکا، به شکست انجامید و منافع اقتصادی ایران تأمین نشد. حال پرسش این است که آیا توافق برجام می‌توانسته مطالبات ایران و سایر بازیگران را به‌صورت همزمان تأمین کند؟ آیا خروج آمریکا از برجام صرفاً به‌دلیل تغییر حزب حاکم بود یا از ابتدا اینچنین برنامه‌ریزی شده بود؟
با تحلیل و بررسی بخش اقتصادی برجام توسط نظریه‌ی بازی، اثبات شد که آینده‌ی این توافق از منظر استراتژی غالب و بهینه‌ی پارتو فاقد پاسخ بوده، با تحلیل توسط استراتژی تعادل نش دارای دو پاسخ میانه است و بر اساس استراتژی حدأکثر رفاه اجتماعی حائز پاسخ بهینه (بهینگی از منظر ریاضی) می‌باشد. در نهایت با اشتراک پاسخ‌ها اثبات شد که بخش اقتصادی برجام، حتی با روش‌های تحلیلی نظریه‌ی بازی نیز از ابتدا دارای پاسخ نبوده و عامل شکست آن نیز آمریکا است. از این رو برای حصول توافق، حتماً یکی از بازیگران باید نسبت به مطالبات و ترجیحات خود عقب‌نشینی نماید.
- واژگان کلیدی
نظریه‌ی بازی، استراتژی غالب، استراتژی تعادل نش، استراتژی بهینه‌ی پارتو، استراتژی حدأکثر رفاه اجتماعی، برنامه‌ی جامع اقدام مشترک (برجام)
